Uiterlijke veranderingen in de overgang

Uiterlijke veranderingen kunnen een gevolg zijn van een natuurlijke veroudering, een genetische aanleg maar óók van leefstijl en een veranderende hormoonhuishouding tijdens de overgang.

Wanneer je in de overgang komt kun je soms merken dat je zwaarder wordt en dat je figuur verandert; een regelmatig genoemde klacht! En dat klopt in veel gevallen ook; gemiddeld kunnen vrouwen 2 tot 4 kg zwaarder worden. Na ongeveer drie jaar stabiliseert zich dit weer. 

Tijdens en na de overgang daalt je energiebehoefte; door de daling van het hormoon oestrogeen gaat de stofwisseling op een lager pitje en neemt je spiermassa af. Dit betekent dat je met minder calorieën toe kunt en dat je eigenlijk je voedingspatroon hierop aan moet passen. Doe je dit niet, dan worden alle overbodige calorieën omgezet in lichaamsvet. Tijdens en na de overgang kun je merken dat je vetverdeling verandert; je benen worden dunner en je slaat meer lichaamsvet op ter hoogte van je buik, je tailleomvang neemt toe. Een (lichte) toename van het buikvet heeft echter wel een functie! Na de menopauze is je lichaam in staat om vanuit het buikvet oestrogeen aan te maken. Het mannelijke hormoon testosteron, dat je als vrouw ook aanmaakt, wordt door een enzym - aromatase - vanuit het buikvet omgezet in oestrogeen. En dit is belangrijk omdat de eierstokken na de menopauze zijn gestopt met de productie van oestrogeen. Enige vorm van buikvet is dus functioneel, te veel brengt echter gezondheidsrisico’s met zich mee  zoals een verhoogde kans op hart en vaatziekte, diabetes type 2 en ontstekingsklachten.
Je vrouwelijke silhouet kan na de overgang dus in een meer mannelijke variant veranderen, van peer - naar appelvorm. Nu weet je waarom.

De daling van oestrogeen heeft effect op de stofwisseling en de gevoeligheid voor insuline. Insuline is een belangrijk hormoon voor o.a. het omzetten van bloedsuikers naar energie voor de lichaamscellen. Wanneer lichaamscellen alsmaar minder gevoelig worden voor insuline, wordt er minder energie in de lichaamscel opgenomen en wordt er meer energie dan nodig is opgeslagen als lichaamsvet; ook als buikvet, het zo genoemde visceraal vet. Het gevolg is dat je zwaarder wordt. 

Wat hier ook bij mee kan spelen is dat je met verloop van tijd misschien veel minder bent gaan bewegen dan dat je gewend was. Hierdoor neemt ook je spierweefsel af, bovenop de afname door de daling van je oestrogeen. Dit heeft tot gevolg dat je minder energie verbruikt; ook in rust. In rust gaat je energieverbruik namelijk gewoon door - basaal metabolisme genoemd -  en aangezien een spiercel meer energie verbruikt dan een vetcel, ligt hier een deel van de oplossing: spieropbouw door (matig)krachttraining en beweging!!

Door het trainen van je spieren neemt de gevoeligheid voor insuline weer toe. En door het vergroten van je spiermassa verbruik je meer energie en gaat ook de energie die je in rust verbrandt weer omhoog, zelfs tijdens je slaap.

En slaap kan ook een rol spelen in gewichtstoename. Goed slapen draagt bij aan veel herstelprocessen. Onvoldoende slaap daarentegen zorgt er o.a. voor dat het evenwicht tussen de hormonen leptine (verzadigingshormoon)  en ghreline(hormoon dat de eetlust opwekt) uit balans raakt. Hierdoor krijgt je niet op tijd het signaal dat je genoeg gegeten hebt; je voelt je niet verzadigd en je blijft trek houden. Slecht slapen kan er ook voor zorgen dat je vermoeid en prikkelbaar bent waardoor je weinig weerstand kunt bieden tegen zgn. troostvoeding (cravings) en stress gevoeliger bent. Gevolg: je eet meer dan je nodig hebt en je wordt zwaarder. Het ervaren van (veel) stress heeft sowieso een negatief effect op je stofwisseling en werkt insulineresistentie in de hand; je raakt in een vicieuze cirkel.

Een gevarieerd voedingspatroon, ontspanning en beweging is hét advies om een gezond gewicht te bereiken en te behouden; voor, tijdens en na de overgang!
Je zult je er absoluut beter bij voelen en ook de kwaliteit van slapen zal hierbij vooruit gaan. 

Omdat borstweefsel ook wordt beïnvloed door de hormonen oestrogeen en progesteron, zullen tijdens en na de overgang je borsten veranderen. Veel vrouwen zijn gevoelig voor de effecten van de wisselende hormoonspiegels door de overgang, net als gedurende een menstruatiecyclus.

Opeens kun je last krijgen van gezwollen of pijnlijke borsten of zelfs een andere structuur in de borst voelen. Sommige vrouwen zijn zelfs genoodzaakt om een BH aan te trekken bij het slapen omdat de borsten gezwollen en pijnlijk aanvoelen. In het begin van de overgang rommelen de hormoonspiegels het meest, daarom ervaren veel vrouwen klachten in deze fase. Maar ook het starten met HST (hormoon suppletie therapie) of de pil kunnen deze verschijnselen geven. Eenmaal na de overgang of bij een normale hormoonspiegel zijn deze verschijnselen verdwenen.

Borsten bestaan uit klier-, bind- en vetweefsel. Wisselingen in de hormoonspiegel heeft op alle soorten weefsels effect. In het vetweefsel wordt er meer oestrogeen opgeslagen. Door een hoge oestrogeenspiegel kunnen vrouwen die zwaardere borsten hebben er soms nog wel een cupmaat bij krijgen. Daling van de progesteron spiegel kan de gevoeligheid van de borst doen toenemen.

Het bindweefsel zal door de jaren heen meer verslappen, ook door de daling van het oestrogeen. De kwaliteit van het collageen en de elastine waaruit het bindweefsel is opgebouwd vermindert.
Hierdoor worden de borsten slapper en gaan hangen.

Hormonen hebben invloed op de borstweefsel klieren. In het melkklierweefsel dat gemiddeld 10-25 melkklieren bevat, kun je opeens andere dingen gaan voelen zoals strengetjes, schijven of bobbels. Deze kunnen van grootte veranderen en weer verdwijnen afhankelijk van je menstruatiecyclus. Soms kan er vocht uit een of beide tepels komen. De oorzaak komt vaak door hormoonwisselingen die ervoor zorgen dat er zwelling in de borst optreedt. De melkgangetjes raken door zwelling van klierweefsel soms gestuwd waardoor je dit kan voelen. Ook kunnen er gladde ronde zwellingen ontstaan gevuld met vocht (cystes).
Na de overgang neemt de dichtheid van het klierweefsel af.

Het is goed om je borsten maandelijks zelf te onderzoeken op eventuele veranderingen. Hierdoor ken je je borst. Bij verandering zoals bijvoorbeeld een deukje, putje, verdikt strengetje naar de tepel, een verandering van de tepel, warme borst of vocht uit de tepel is het goed om de huisarts te bezoeken. Met name bij afvloed van bloed uit de tepel moet je zeker naar de huisarts gaan voor onderzoek.

Zelf kun je veel doen om je borsten in conditie te houden. Een paar keer per week je borsten met de hand masseren met olie of droog borstelen is goed voor de doorbloeding. Ook zorgt dit er voor dat je tijdig aanvoelt of je borsten veranderen. Het eten van omega 3 helpt je borsten goed te voeden.
Omega 3 zit o.a. in vette vis, avocado, walnoten en lijnzaadolie.
Vitamine E en teunisbloemolie capsules kunnen bij pijnlijke en gespannen borsten verlichting geven.

De elasticiteit van huid staat onder invloed van het hormoon oestrogeen. Onder invloed van de overgang treden er drie belangrijke veranderingen op in de huid:

  1. De huid wordt slapper; door de daling van oestrogeen na de menopauze neemt het collageen en elastine af, twee eiwitten die verantwoordelijk zijn voor de elasticiteit en stevigheid van de huid
  2.  De huid wordt dunner door afnemende productie van de huidcellen
  3.  De huid wordt minder soepel en droger door de afname van talg

Tijdens de overgang neemt ook het vermogen van de huid om vocht vast te houden af. Hierdoor wordt de huid droger, de huid verslapt en er ontstaan rimpels die te zien zijn in het gelaat en rond de mond. Het gezicht kan er op sommige plekken een beetje ingevallen uitzien doordat er minder vet wordt opgeslagen.

Soms ontstaan er tijdens de overgang meer puistjes (acne) en vergrote poriën omdat het hormoon oestrogeen is gedaald en het hormoon testosteron verhoogd is. De daling van oestrogeen zorgt voor een minder vloeibare talg waardoor je gevoeliger kunt zijn voor het ontstaan acne.

Pigmentvlekken kunnen in deze fase ontstaan door hormoonschommelingen, ziektes, veroudering of blootstelling aan de zon. Serums, laserbehandeling of peeling kunnen de vlekken verminderen of verwijderen. Raadpleeg hiervoor een huidspecialist.

Gelukkig kun je er veel zelf aan doen om er nog steeds stralend eruit te zien.

 Veel tips op een rijtje!

  1. Eet gezond! Gezonde voeding zoals veel vis, melkproducten, groentes en zaden en minimaal 2 liter water per dag; dit voedt je lichaam. Vermijd suiker want dat vreet je collageen op
  2. Gebruik zonnebrandcrème minimaal factor 20. Uv-straling breekt namelijk collageen af en remt eveneens de nieuwe aanmaak. Dit geldt ook als je de hele dag achter het raam zit; de Uv-straling komt gewoon door het glas heen
  3. Kom in beweging voor een betere doorbloeding en meer stevigheid van de spieren
  4. Geef jezelf voldoende rust door bijvoorbeeld te mediteren, te slapen of even te ontspannen; hierdoor ontstaat er een betere doorbloeding van de huid
  5. Gebruik een goede crème om jouw huid vet te houden en te beschermen

Zo blijft je huid beschermd en blijf jij stralen!

Een hoger testosteronniveau en minder oestrogeen kan tijdelijk ervoor zorgen dat er meer ongewenste haargroei is. Er kan dan haargroei ontstaan die donkerder en stugger is. De haarzakjes die vaak flink reageren op hormonen bevinden zich op plaatsen zoals de bovenlip, kin en soms op de rest van het gezicht. Maar ook op de armen, benen en je buik kan dit meer voorkomen. Scheren kun je beter niet doen omdat hierdoor stoppels ontstaan waardoor je vaker moet scheren. Een betere optie is het pincet te gebruiken of te harsen. Dit helpt om van de ongewenste haren af te komen. Is het pincet of de hars niet genoeg, dan kan lasertherapie of hormoonsuppletie met progesteron helpen.

De daling van oestrogeen, soms wel tot 80%, zorgt ook voor de verminderde vitaliteit van de haarwortels. Haren kunnen plotseling of geleidelijk dunner worden zowel op het hoofd als op andere plaatsen van het lichaam zoals onder de oksel en in de schaamstreek. Vaak verliest het haar volume, maar de diameter en lengte van het haar blijven hetzelfde. Haaruitval kan meerdere oorzaken hebben. Dit kan zijn door stress, een bepaalde tijd na een trauma, ziekte, medicatie, schildklieraandoening of een verkeerde haarbehandeling. Bij een langere periode met toenemend haarverlies, raadpleeg dan je huisarts om de oorzaak te achterhalen.

Wat je zelf kunt doen is goed eten; een gevarieerd voedingspatroon met voldoende voedingsstoffen zoals eiwitten, vitamine B en C, biotine, zink en ijzer. Deze voedingsstoffen zijn van invloed op de haarbos. Cafeïne het liefst vermijden want dit zorgt voor de aanmaak van het stresshormoon adrenaline. Is er sprake van teveel adrenaline kan dit een negatief effect hebben op de haargroei en de hoofdhuid. Roken belemmert de toch al wat trage doorbloeding van de hoofdhuid, dus beter niet roken; bewegen stimuleert juist de doorbloeding, dus doen! Gebruik een pH-neutrale shampoo, was je haar met lauw water en dep je haar droog; gebruik een zachte haarborstel. Vermijd haarproducten met alcohol of chemische toevoegingen, hierdoor wordt je haar bros, dof en breekbaar.

                                                                                — ♦ —

Aanvullend onderstaande informatie welke is opgesteld door de Britisch Menopause Society en gedeeld door de IMS met hun toestemming. Deze informatie is vertaald in het Nederlands door Femi Janse van de Dutch Menopause Society (DMS).

Haaruitval in de menopauze
meer dan ‘een bad hair day’

Voor veel vrouwen is ons haar iets waar we controle over hebben; we knippen het, stylen het en kiezen hoe we het willen dragen. Het is een uitdrukking van onszelf, onze persoonlijkheid en ons imago. Als we veel haar verliezen, kunnen we ons minder vrouwelijk voelen, minder controle hebben en het kan ons zelfrespect aantasten.

De gemiddelde leeftijd van de menopauze is rond de vijftig en in de maanden of jaren die hieraan voorafgaan, merken sommige vrouwen een verandering in haarpatroon op. Heel vaak lijkt het volume en de conditie van het haar te verslechteren, waarbij sommige vrouwen merken dat het haar niet zo veel groeit als voorheen. Bij het wassen lijkt er meer haar uit de wasbak te komen en haarborstels lopen al snel vol als losse haren worden weggeborsteld.

Sommige vrouwen zullen een ernstiger haarverlies ervaren, met dunner wordend op de kruin van het hoofd, de zijkanten of meer algemeen dunner wordend haar over het hele hoofd. Dit wordt beschreven als “Female pattern hair loss” (FPHL). Een volledig haarverlies, zoals gezien bij mannen die soms kaal worden, is veel zeldzamer bij vrouwen en wordt meestal veroorzaakt door een medische aandoening of door een medische behandeling zoals chemotherapie.

Waarom gebeurt het?

FPHL komt zeer vaak voor en neemt toe met de leeftijd en varieert tussen etnische groepen. Hoewel het op elke leeftijd kan gebeuren, komt de aandoening het meest voor na de menopauze. Dit betekent niet dat alleen hormonen de oorzaak zijn, hoewel oestrogeen een beschermende rol kan spelen, waardoor het haar in de 'groeifase' blijft. Leeftijd zelf is een factor en hoewel vrouwen hun haar cosmetisch kunnen verzorgen, is het een aspect van het verouderingsproces dat we niet altijd onder controle hebben. Erfelijkheid speelt ook een belangrijke rol en u kunt een familieband opmerken met zowel mannelijke als vrouwelijke haaruitval. Af en toe zullen momenten van acute stress op het lichaam de haargroei beïnvloeden, bijv. ziekte, emotionele stress en crash-dieet. Sommige medicijnen kunnen ook een invloed hebben.

Is er iets mis?

Met de meeste vrouwen, die rond de menopauze haaruitval opmerken, is medisch gezien niets aan de hand. Uw arts kan u vragen of er triggers waren voor het haarverlies, zoals voedingstekorten, stressvolle gebeurtenissen of ziekte. U wordt gevraagd naar uw medische voorgeschiedenis om andere oorzaken uit te sluiten en mogelijk wordt u getest op aandoeningen zoals bloedarmoede, laag ferritine, een niet goed functionerende schildklier, verhoogde testosteronspiegels of huidaandoeningen. Als u tekenen van hormonale onbalans vertoont, zoals onregelmatige menstruatie, haargroei op het gezicht of nieuwe episodes van acne, kan dit ook worden getest.

Wat kan ik doen?

  • Het uiterlijk van haarverlies in de menopauze kan soms worden verbeterd door aanpassingen in cosmetische gewoonten, b.v. het verminderen van het gebruik van stijltangen, haardrogers en andere hittebeschadigende hulpmiddelen. Dit samen met het gebruik van verdikkende shampoos en conditioners kan het uiterlijk van het haar verbeteren.
  • Een gezonde, gevarieerde voeding is een factor die bijdraagt ​​aan een gezond lichaam, dus een voedingsevaluatie kan nuttig zijn.
  • Er kunnen lokale middeltjes worden gekocht om de haargroei te verhogen. Het duurt enkele maanden voordat het effect heeft en moet continu worden gebruikt, anders keert het haarverlies terug.
  • Laserapparaten die laserlicht met een laag energieverbruik uitstralen, kunnen de haargroei stimuleren om dunner wordend haar te helpen bestrijden. Lasertherapie kan het beste worden uitgevoerd door een kapper of therapeut met ervaring en training op deze apparaten. De veiligheid en effectiviteit op lange termijn zijn onbekend.
  • Sommige medicijnen hebben bijwerkingen, waaronder haaruitval. Zorg ervoor dat u met uw arts praat als u aanzienlijk haarverlies heeft opgemerkt en u denkt dat uw geneesmiddel de oorzaak kan zijn.
  • Een belangrijke functie van het haar is het beschermen van de hoofdhuid tegen zonlicht; het is daarom belangrijk om kale delen van je hoofdhuid te beschermen tegen de zon om zonnebrand te voorkomen en de kans op langdurige zonneschade te verkleinen.
  • Wees gerustgesteld. De meeste menopauze-gerelateerde haaruitval vertraagt ​​met de tijd.

Wanneer hulp zoeken?

U moet uw arts raadplegen als:

  • U verliest haar in een ongebruikelijk patroon
  • U verliest snel of op jonge leeftijd haar (bijvoorbeeld in uw tienerjaren of twintiger jaren)
  • U heeft pijn of jeuk met de haaruitval
  • De huid op uw hoofdhuid onder de betrokken gebied is rood, schilferig of anderszins abnormaal
  • U heeft acne, gezichtshaar of een abnormale menstruatiecyclus
  • U heeft bijkomende symptomen die u zorgen baren.

Samenvatting

Aanpassen aan permanent haarverlies is voor de meeste vrouwen een uitdaging. Haarverlies in de menopauze kan schokkend zijn en angst veroorzaken, maar is meestal geen teken van een onderliggende medische aandoening, tenzij het gepaard gaat met andere symptomen. Het verbeteren van de algemene en voedingsgezondheid kan het verlies helpen vertragen. Er zijn cosmetische opties om het uiterlijk van het haar te verbeteren en medische behandelingen die bij langdurig gebruik de haargroei kunnen verbeteren. Als u naast uw haaruitval andere symptomen heeft, vraag dan advies aan uw arts.

Opeens breken je nagels af in de overgang; hoe kan dit? Nagels worden gevoed door onderhuids steunweefsel en je lichaam is door de overgang uit balans. Door het dalen van oestrogeen vertraagt de stofwisseling en kan er soms tijdelijk een tekort aan voedingsstoffen ontstaan zoals calcium, ijzer en silicium. Goed eten helpt deze tekorten aan te vullen. Een gevarieerd voedingspatroon dat vis, eieren en noten bevat en bijvoorbeeld knoflook, kool en zeewier helpen om je nagels glanzend en sterk te houden.

Je nagels goed verzorgen is in deze fase belangrijk. Nagelriemolie & nagelverharder gebruiken nadat je nagels gevijld het is een aanrader, hierdoor kunnen ze gemakkelijker tegen een stootje.

Tip: Probeer je nagels zo min mogelijk in contact te laten komen met water want dat verzwakt de nagels en gebruik nagellakremover zonder aceton als je toch een ander kleurtje wilt.

Tijdens de overgang kan het zo zijn dat je merkt dat je smaak verandert, je een branderig gevoel in je mond ervaart of zelfs last hebt van een droge tong. En tot overmaat van ramp krijg je ook nog last van opgezwollen, bloedend en uiteindelijk terugtrekkend tandvlees. 

Deze veranderingen in je mond kunnen worden veroorzaakt door de hormonale schommeling van oestrogeen en progesteron. De hormonen oestrogeen en progesteron hebben invloed op de bloedtoevoer naar het tandvlees en op het mondslijmvlies, de natuurlijke barrière tegen ongewenste bacteriën en virussen. Met name de daling van het hormoon oestrogeen heeft invloed op de conditie van je mondslijmvlies en de speekselproductie; er wordt minder speeksel geproduceerd waardoor het slijmvlies minder vochtig is en je last van een droge mond en / of tong kunt krijgen. Een bittere smaak kan hiervan het gevolg zijn. Door een slechtere conditie van het slijmvlies is je mond kwetsbaarder voor (schimmel)infecties, tandvleesontstekingen (parodontitis) en gaatjes. Je kunt hierdoor ook last hebben van een slechte adem.

Een ander effect van de daling van het oestrogeen kan zijn dat er op termijn een verlies van botdichtheid (osteoporose) optreedt. Tandvleesontsteking op zich zelf, maar ook in combinatie met een verlies van botdichtheid in de kaak kan dan leiden tot het los gaan zitten van tanden en kiezen.

Extra aandacht voor de mondverzorging en mondgezondheid is tijdens de overgang zeker een aanrader!
Niet in de laatste plaats vanwege de link die er bestaat tussen gebitsproblemen en hart- en vaatziekte. Een risicoprofiel dat ook onder andere wordt veroorzaakt door de daling van oestrogeen en dat van toepassing is op vrouwen na de menopauze.

Natuurlijk kunnen er meerdere oorzaken zijn voor een droge mond, veranderende smaak of problemen met je tandvlees. Aarzel niet om dit bespreekbaar te maken bij je mondhygiëniste, tandarts of huisarts.

Tips:

  • Drink voldoende water gedurende de dag, zorg dat je altijd een flesje bij je hebt en drink met regelmaat kleine slokjes
  • Goede mondverzorging door poetsen en flossen
  • Adem zoveel mogelijk door je neus
  • Goed kauwen stimuleert de speekselaanmaak
  • Een gevarieerd voedingspatroon
  • Stoppen met roken
  • Vermijd producten met menthol, alcohol, cafeïne, koolzuurhoudende dranken en mondproducten met sodium lauryl sulfaat; deze hebben een uitdrogende werking
  • Er zijn verschillende producten te verkrijgen bij drogist, mondhygiënist en huisarts in de vorm van spray, gel e.d.

Vond je deze informatie interessant?

50
5