Anticonceptie tijdens de overgang
In de overgang neemt de vruchtbaarheid af, de ongesteldheid raakt onregelmatig. Maar is er nog kans op een zwangerschap? In Nederland is 5% van de vrouwen nog “ongesteld” als ze ouder is dan 56 jaar en ca. 10 vrouwen per jaar raakt zwanger boven de 50 jaar. Dit zijn dus hele kleine aantallen. Wanneer je een jaar lang ná je laatste menstruatie, de menopauze, niet meer hebt gemenstrueerd, dan ben je onvruchtbaar. Als je vóór de menopauze niet verrast wil worden met een zwangerschap, dan is anticonceptie nodig.
Anticonceptie tijdens de overgang zonder overgangsklachten
De pil
Je kunt ervoor kiezen om de anticonceptiepil te gebruiken tot de leeftijd van 50 jaar omdat de kans op een zwangerschap op 50 jaar leeftijd zonder anticonceptie <0.5% is (<5 op 1000, dit betekent minder dan 5 op 1000 vrouwen). Dit is gelijk aan de kans op zwangerschap bij gebruik van de anticonceptiepil (Pearl index 0.2-0.7/ per100 vrouwen/jaar).
De NHG (Het Nederlands huisartsen Genootschap) adviseert om de anticonceptiepil te stoppen op de leeftijd van 52 jaar. Sommige websites zoals Thuisarts.nl adviseren om door te gaan met gebruik van anticonceptie tot op 52 jarige leeftijd (er zijn zelfs sites die adviseren tot 55 jarige leeftijd). De keuze voor 52 jaar is genomen omdat de gemiddelde leeftijd van de menopauze (de laatste menstruatie) op 51,3 jaar is waarna de kans op een zwangerschap nul is. Voor alle duidelijkheid, je weet pas zeker dat je de laatste menstruatie hebt gehad wanneer je één jaar lang niet meer hebt gemenstrueerd.
Spiraal (IUD)
Heb je een koperspiraal (5-10 jaar), dan kan deze na de menopauze worden verwijderd. Moet je huidige spiraal worden verwijderd rond 50 jarige leeftijd, dan is het niet nodig om een nieuwe te plaatsen.
Een hormoonspiraal (5-8 jaar) kun je laten zitten tot 52 jarige leeftijd. Sommige vrouwen laten de spiraal zitten tot dat deze verwijderd moet worden wanneer ze deze niet als anticonceptie gebruiken, maar als behandeling van de bloeding/menstruatieklachten.
Bij 12-16% van de vrouwen met een hormoonspiraal blijft de maandelijks bloeding uit.
Door het uitblijven van de ongesteldheid weet men niet of ze reeds in de menopauze is. Er is dan een kans dat de ongesteldheid en eventuele klachten terugkomen na verwijderen van dit hormoonspiraal.
Condoom of vrouwencondoom
Vanaf 40 jaar is het advies om te kijken naar een andere vorm van anticonceptie dan de anticonceptiepil omdat het risico op trombose toeneemt als je ouder wordt. Een andere vorm van anticonceptie kan bijvoorbeeld zijn een spiraal met of zonder hormonen, of sterilisatie van man of vrouw. Wil je tijdens de overgang de pil voor de eerste keer gebruiken, dan is een pil met alleen progesteron aangeraden vanwege de kleinere kans op trombose.
Anticonceptie tijdens de overgang bij vrouwen met overgangsklachten
De pil
De meeste anticonceptiepillen bevat synthetische oestrogeen (ethinylestradiol). Als gebruik van een anticonceptiepil gewenst is na het 40e jaar, gaat de voorkeur uit naar een pil met bio-identiek oestrogeen (estradiol/estradiolvaleraat/estriol) vanwege de lagere kans op trombose. Bio-identiek oestrogeen lijkt op het oestrogeen dat wordt geproduceerd in de eierstokken. Enkele voorbeelden zijn Qlaira (oestradiolvaleraat/dienogest), Zoely (estradiol/normogestroacetaat) of Drovelis (estetrol(E4)/drosperinon). Deze pillen kunnen worden gebruikt tot 50-52 jarige leeftijd. Indien na het stoppen van de pil de overgangsklachten hinderlijk blijven, dan is overgaan naar Hormonale Suppletie Therapie (HT) een optie.
Voor professionals: zie de praktische handleiding hormoonsuppletie (2024) opgesteld onder auspiciën van de Dutch Menopause Society (DMS).
IUD en Condoom
IUD (spiraal) en Condoom helpen NIET tegen overgangsklachten omdat ze geen oestrogeen bevat. De Mirenaspiraal kan worden gebruikt bij (hormonale) bloedingsproblemen tijdens de overgang maar ook om het slijmvlies van de baarmoeder voor 3 jaar lang te beschermen bij vrouwen die hormonale therapie gebruiken (oestrogeen en progesteron): het oestrogeen wordt toegediend via pleister/gel/pillen en de progestageen via de Mirena.
Zoely is niet voor iedereen geschikt en kan ook bijwerkingen veroorzaken.
Raadpleeg daarom altijd de bijsluiter die bij het geneesmiddel geleverd wordt.
Bijsluiter Zoely
Via deze link kun je de patiënten bijsluiter van de Zoely bekijken
Qlaira is niet voor iedereen geschikt en kan ook bijwerkingen veroorzaken.
Raadpleeg daarom altijd de bijsluiter die bij het geneesmiddel geleverd wordt.
Bijsluiter Qlaira
Via deze link kun je de patiënten bijsluiter van de Qlaira bekijken
Drovelis is niet voor iedereen geschikt en kan ook bijwerkingen veroorzaken.
Raadpleeg daarom altijd de bijsluiter die bij het geneesmiddel geleverd wordt.
Bijsluiter Drovelis
Via deze link kun je de patiënten bijsluiter van de Drovelis bekijken