Overige medicijnen, middelen en tips
Er zijn een aantal andere middelen die naast hormonen worden gegeven tegen overgangsklachten:
medicijnen zonder hormonen en plantaardige middelen.
Dit zijn geneesmiddelen die voor andere klachten gebruikt worden, maar als bij-effect ook overgangsklachten bestrijden. Het zijn o.a. tabletten tegen epilepsie dan wel neuropatische pijn, ook wel zenuwpijn genoemd (gabapentine) en tabletten tegen depressiviteit zoals de antidepressiva fluoxetine (prozac), paroxetine (seroxat) of venlafaxine (efexor). Deze medicijnen helpen bij ongeveer 25% tot 75% van de vrouwen tegen overgangsklachten. Deze medicijnen worden vaak voorgeschreven aan aan vrouwen met borstkanker en overgangsklachten omdat bij hen het gebruik van hormonen wordt ontraden. Belangrijk om te vermelden is dat de medicatie tegen depressiviteit met name helpt voor de stemmingsklachten en minder voor warmteklachten zoals zweten en opvliegers.
Van clonidine kan gezegd worden dat het positieve effect op overgangsklachten is achterhaalt; clonidine is als therapie voor overgangsklachten dan ook uit de huisartsenrichtlijn gehaald.
De voordelen moeten worden afgewogen tegen mogelijke bijwerkingen, die voor iedereen anders kunnen zijn. Antidepressiva zoals venlafaxine kunnen effectief zijn, maar leiden vaak tot misselijkheid en andere bijwerkingen omdat het slechts in hogere doseringen effectief is.
Sommige antidepressiva zoals paroxetine en fluoxetine kunnen een interactie hebben met tamoxifen (medicatie voor behandeling van hormoongevoelige borstkanker), dit betekent dat het de werking van tamoxifen beïnvloedt.
Antidepressiva horen niet voorgeschreven te worden om overgangsklachten te behandelen als vrouwen veilig hormoonbehandelingen kunnen ondergaan.
SSRI’s (antidepressiva) worden gebruikt voor de behandeling van depressie, angst- en paniekstoornis. Ook wordt deze medicatie soms gebruikt voor de behandeling van het premenstruele syndroom.
De medicatie is niet geregistreerd voor de behandeling van opvliegers of nachtzweten, toch blijkt het hier soms ook tegen te helpen omdat stress overgangsklachten kan doen verergeren.
Van enkele antidepressiva uit de SSRI-groep (fluoxetine, paroxetine, venlafaxine) is wel aangetoond dat zij klachten van opvliegers en nachtzweten verminderen bij vrouwen met (in de voorgeschiedenis) borstkanker en door opvliegers die door tamoxifen worden veroorzaakt.
Fluoxetine en paroxetine hebben een interactie met tamoxifen en kan de werking van tamoxifen doen verminderen. Vaak is een hoge dosering nodig. Langzaam afbouwen van de medicatie wordt geadviseerd als de behandeling niet meer gewenst is.
Er zijn vele middelen zonder recept verkrijgbaar met plantaardige componenten die een zwak oestrogene werking hebben zoals bijvoorbeeld in soja en lijnzaad, zie de informatie over fyto-oestrogenen. De resultaten zijn persoonsafhankelijk, afhankelijk van het product en alleen werkzaam bij matige klachten.
Van slechts enkele middelen is aangetoond dat zij opvliegers iets kunnen verminderen, maar op basis van de huidige gegevens kan het (grotendeels) om een placebo-effect gaan. Omdat doseringen variëren en niet gestandaardiseerd zijn is onderzoek lastig. Ten aanzien van zeer langdurig gebruik ontbreken gegevens over de werkzaamheid en veiligheid.
10 tips van de menopauze / verpleegkundig overgangsconsulent
De hormonale transitie kan jaren duren met effecten op je lichamelijk en psychisch welbevinden. Belangrijk is dat je ook in de overgang de regie houdt over jouw welzijn, zowel privé als in je werk.
Zorg ervoor dat je batterij niet helemaal leeg loopt, zet er op tijd activiteiten tegenover die je energie opleveren.
Dit geeft een goed gevoel en je voelt je weerbaarder.
Accepteer dat je geen tien dingen meer tegelijkertijd kunt doen op de automatische piloot, dat verandert echt als je oestrogeen daalt.
Ontstaan er klachten zoals slechter slapen, vermoeidheid, verminderde concentratie -en geheugen, chaotisch denken en handelen,
dan is het tempo dat je gewend bent even niet haalbaar. Probeer je tegen beter weten in dat tempo toch vol te houden, dan kan dat zorgen voor een opgejaagd -en nerveus gevoel. Ga daarom eens goed na welke verplichtingen je kunt laten vallen.
Je hoeft je daar niet schuldig over te voelen, je laat echt geen steken vallen.
Laad op tijd de batterij weer op!
Beweging zoals wandelen is de belangrijkste en een goede manier om gezond te blijven. Matig-intensief bewegen stimuleert de productie van serotonine en endorfine, de zgn. gelukshormonen. Deze gelukshormonen gaan o.a. depressieve gevoelens tegen en serotonine is eveneens nodig om je slaaphormoon melatonine aan te maken. Het maakt niet uit welke manier van bewegen of sport je kiest, als je er maar plezier aan beleeft. Alle beweging waarbij je actief je botten belast, zoals lopen, hardlopen, dansen, touwtje springen of traplopen is goed voor je botten. Krachtsport maakt je sterker en zorgt via de spieren ook voor een betere stabiliteit en verbetering van de conditie van je botten. Bewegen draagt bij aan een goede conditie en verlaagt je risicoprofiel; het verlaagt je risico op hart en vaatziekte, diabetes type 2 en verschillende soorten kanker. Blijf op de hoogte van je getallen! Laat je bloeddruk jaarlijks meten en houd je cholesterol in de gaten na de menopauze.
Ook al heb je geen klachten en voor je gevoel nergens last van.
In de overgang daalt het hormoon oxytocine. Behalve dat dit hormoon ertoe bijdraagt dat je de behoefte hebt om voor anderen te zorgen, geeft het ook rust en ontspanning. Er is een manier om ook in de overgang een enorme boost van oxytocine te krijgen: een fijne vrijpartij en als het lukt een orgasme. Dit geeft direct veel meer verbinding met jouw partner en je voelt je een tijd lang vrolijker, sterker en daadkrachtiger. Zie ook overgang en seksualiteit.
Maar ook gezellige dingen doen met vrienden en familie waar je een goede band mee hebt, die je een goed gevoel geven, dragen bij aan de aanmaak van oxytocine.
Zelfs het zorgen voor een huisdier.
Een neurotransmitter die afneemt onder invloed van het dalen van het oestrogeen is serotonine, het is jouw geluks- en slaaphormoon. Zit je te laag in jouw serotonine, dan kunt je depressieve klachten ervaren en slecht slapen. Met behulp van tryptofaanrijke voeding zoals o.a. bananen, eieren, linzen en pompoenpitten, zorg je voor voldoende bouwstoffen om de aanmaak van serotonine te bevorderen. Bewegen help je ook bij de aanmaak van serotonine.
Wanneer je te laag in je bloedsuiker zit word je verdrietig of juist agressief. Jouw hersenen gebruiken glucose als brandstof. Bij een te lage bloedsuiker kunnen de hersenen niet overschakelen op een eiwit of vetverbranding. Sla daarom bijvoorbeeld nooit je ontbijt over. Eet goed verdeeld over de dag drie volwaardige maaltijden. Voel jij dat je aan het eind van de (werk)dag trek krijgt, ga dan eerst wat eten. Hier wordt je rustiger door en ga je vervolgens meer ontspannen verder met je activiteiten. Drink voldoende water verspreid over de dag.
Zorg voor voldoende tryptofaanrijke voeding overdag (zie ook tip 5). Eet een lichte maaltijd voor het slapen gaan zoals b.v. 2 crackers met hüttenkäse met wat sesamzaad of een klein schaaltje biogarde yoghurt met een paar stukjes banaan. Deze voedingsmiddelen verhogen het serotonine en jouw bloedsuiker. Je slaapt een stuk rustiger.
Wees overdag lichamelijk actief. Dit draagt bij aan een beter slaappatroon net als regelmaat in je slaappatroon, ook in het weekend.
Onderneem een uur voor het slapen gaan alleen ontspannende activiteiten, lees geen mail meer en stop met het kijken op een smartphone/ tablet/ laptop of TV. Dit blauwe licht voorkomt de productie van melatonine. Lees liever in wat getemperd licht een boek.
Vermijd alcohol – of cafeïne houdende dranken en beperk de suiker inname met name voor het slapen gaan. Zorg voor een koele slaapkamer (17 graden) en doe sokken aan bij koude voeten. Maak van de slaapkamer een prettige plek zonder TV, smartphone, etc.
Wacht niet af tot hinderlijke klachten overgaan want het kan jaren duren voor je weer in balans bent. Er zijn zoveel mogelijkheden om je in de jaren van de overgang ook goed te voelen. Kijk op de site van de VVOC voor een verpleegkundig overgangsconsulent bij jou in de buurt. Je hebt geen verwijzing nodig en het consult wordt over het algemeen vergoed vanuit een aanvullend zorgpakket. Indien nodig kun je een verwijzing vragen aan je huisarts voor een Menopauze polikliniek in een ziekenhuis.
De overgang is de tijd om je zelf weer uit te vinden, de overgang is de tijd om jezelf te mogen én kunnen zijn.
Veel vrouwen over de hele wereld zijn net als jij ook in de overgangsfase; je bent niet alleen, praat erover en zoek verbinding met elkaar.