Veelgestelde vragen

Vrouwen die geen pil gebruiken, zullen de eerste overgangsverschijnselen zeer zeker herkennen. De menstruatie begint te veranderen, blijft eerst langer uit en wordt vervolgens onregelmatiger. Sommige vrouwen hebben ook al vrij snel last van opvliegers.

Soms wordt een bloedonderzoek gedaan om vast te stellen of een vrouw in de overgang is. Dit geeft echter in de meeste gevallen geen uitsluitsel. Lees hier meer over bloedonderzoek en diagnose. De huisarts zal dit onderzoek alleen uitvoeren als daar een duidelijk aanleiding toe is (bijvoorbeeld bij vrouwen die extreem jong klachten hebben). Wanneer men voor het eerst medicatie gebruikt, is bloedonderzoek wel nodig om te controleren of de oestrogeenspiegel goed is ingesteld.

Wie de pil slikt, merkt weinig van de overgang tijdens de drie slikweken. De hormonen doen je lichaam geloven’ dat je nog in de vruchtbare levensfase zit. Dat is anders tijdens de pilvrije week. Dan ben je vrij van die hormonen en geeft jouw lichaam vanzelf aan hoe het ervoor staat. Wie in de overgang komt, kan tijdens die week, de pilvrije week, de bekende overgangsverschijnselen krijgen, zoals bijvoorbeeld opvliegers of transpireren. Leg dit altijd voor aan de huisarts. Blijk je inderdaad in de overgang te zitten, dan heeft het niet veel zin de pil heel lang door te slikken. De pil is tenslotte niet geschikt om overgangsverschijnselen te behandelen. Je kunt daar dan beter mee stoppen of eventueel voor hormoonsuppletie kiezen.

Er is zeker een lijn te trekken met de overgang van je moeder. Was zij laat, dan is de kans groot dat jij dat ook bent; dat is erfelijk bepaald. De klachten die kunnen ontstaan zijn daarentegen níet erfelijk bepaald. Dus als je moeder veel last had van opvliegers, wil dat niet zeggen dat jij die ook zal krijgen.

Ja. Door de afname van oestrogeen wordt er weinig of geen vaginaal slijm meer geproduceerd. Bovendien wordt de buitenste cellaag van de huid dunner. Ook dat maakt dat de huid droger kan aanvoelen. Hierdoor kan vrijen pijnlijk worden. Vaginale tabletten en crèmes verbeteren het slijmvlies van de vagina. Bovendien kunnen de hormonen in de crème een blaasontsteking tegengaan. De vagina bij vrouwen in de overgang is namelijk gevoeliger voor infecties en die kunnen makkelijker tot blaasontstekingen leiden.
Lees hier meer over seksualiteit tijdens de overgang.

Ongeveer de helft van alle vrouwen tussen de 50 en 75 jaar krijgt te maken met plasproblemen.

Een van de meest voorkomende klachten is een branderig gevoel bij het plassen. Dit komt doordat de huid droger en de buitenste cellaag dunner worden onder invloed van de afname van oestrogeen. Een hormoonbehandeling met oestrogenen kan de klacht verhelpen.

Een andere bekende klacht is een constant gevoel van aandrang, waardoor men wel 45 keer per dag naar de wc moet. Een overactieve blaas kan worden aangepakt bij de fysiotherapeut met oefentherapie (leren de bekkenbodemspieren beter aanspannen), met elektrostimulatie of met een combinatie van beide. Elektrotherapie werkt met elektrische prikkels via een vaginaal ingebrachte sonde. De prikkels geven seintjes naar de zenuwbanen die op hun beurt de overactieve blaas afremmen.

Eén op de vier vrouwen heeft last van licht urineverlies wanneer ze moet lachen, iets optillen of moet hoesten. Dat komt door slapper wordende bekkenbodemspieren. Die verslapping is het gevolg van een of meerdere bevallingen, maar ook van een eventuele baarmoederoperatie of breuken van de rug, de heup of het bekken. Oefeningen kunnen helpen de spieren sterker te maken. Een fysiotherapeut kan leren hoe u de bekkenbodemspieren aanspant zo gauw u aandrang voelt. De spieren helpen mee om te voorkomen dat urine uit de blaas ontsnapt.

Een andere oorzaak van urineverlies is een uitgerekte blaas. Een uitgerekte blaas is het gevolg van te vaak te laat gaan plassen. Hij loopt bij een plotselinge lichamelijk inspanning of bijvoorbeeld een niesbui gewoon over. Wat in ieder geval helpt is een goede lichaamshouding. Vrouwen met een niet goed getrainde blaas gaan eigenlijk weer te vaak naar de wc. De blaas wordt te vroeg geleegd en went zo steeds meer aan kleine beetjes. De blaasspier trekt steeds sneller samen en krijgt dus steeds vroeger het signaal dat u moet plassen. Dit laatste probleem is ook te verhelpen met oefeningen die zijn gericht op ander ‘plasgedrag’.

Vrouwen die al wat langer in de overgang zijn, worden bevattelijker voor blaasontstekingen. Ook deze klacht kan soms met een hormoonbehandeling worden verholpen.

Lees hier meer over urineverlies tijdens de overgang.

Door de veranderende hormoonhuishouding verdwijnt geleidelijk het zogenaamde collageen, dat meespeelt bij de elasticiteit van spieren en huid. De huid wordt dunner, de veerkracht neemt af. Ook het haar wordt slapper en dunner. Rimpels worden dieper. Spieren slinken en de botten worden kwetsbaarder doordat het kalkgehalte afneemt. Veroudering is overigens een natuurlijk proces en wordt niet alleen veroorzaakt door de overgang. Vrouwen zijn nu wel extra kwetsbaar en het is zinnig om je lichaam goed te onderhouden, met onder andere veel beweging en de juiste voeding.

De overgangsfase is een intensief lichamelijk proces, dat veel energie vraagt. Opvliegers, slecht slapen en concentratieverlies, maken dat je je niet top-fit kunt voelen. Bovendien zitten de meeste vrouwen nu in een woelige leeftijdsfase die niet direct met de overgang te maken heeft, maar wel degelijk zijn invloed heeft. De mogelijk aanwezige kinderen zijn in de pubertijd of gaan het huis uit. Ouders worden ouder en hebben soms extra zorg nodig. In enkele gevallen speelt er ook nog een echtscheiding. Het is erg zwaar als er sprake is van ‘gezinsproblematiek’, dit er ook nog bij te krijgen.

Die lusteloosheid is dus zeer verklaarbaar. Het is goed te beseffen dat het tijdelijk is. Maar in sommige gevallen kan dat te lang duren. Schroom niet om hulp te zoeken. Praat er met anderen over: maak een afspraak bij de huisarts, op het menopauzespreekuur in het ziekenhuis, bij een overgangsconsulent, een menopauzecentrum in een ZBC (Zelfstandig Behandel Centrum) of bij een psycholoog.

Ja, dat is een feit. Oestrogenen bieden bescherming tegen risico’s op botontkalking en hart- en vaatziekten. Waarschijnlijk is de afname van dit hormoon tijdens de overgang de reden waarom vrouwen meer risico lopen op bijvoorbeeld een hartinfarct of een hersenbloeding. Ruim 40% van de vrouwen boven de 60 jaar sterft aan hart- en vaatziekten. Goede voeding, voldoende lichaamsbeweging, weinig stress, een goed gewicht en cholesterol beschermen tegen hart- en vaatziekten. Bij vrouwen die hormoontherapie gebruiken is de sterfte door hart- en vaatziekten lager dan bij degenen die de overgang zonder deze ondersteuning doorlopen. Gezond leven verbetert de bloeddruk, het cholesterol en de glucosespiegel.
Laat jaarlijks je bloeddruk meten en cholesterol bepalen, ook al heb je geen klachten.

Veel vrouwen die in de overgang komen, geven aan dat ze minder zin hebben in vrijen. Daar is in ieder geval een lichamelijke reden voor te geven: de vagina wordt droger en daardoor kan vrijen pijn doen. Deze klacht is gelukkig goed te verhelpen met bijvoorbeeld een vaginale crème (zie vraag 4).

Andere redenen zijn voornamelijk psychologisch. Sommige vrouwen hebben moeite met ‘het ouder worden’ en worstelen met hun lichamelijke aantrekkelijkheid. We zitten niet meer strak in ons vel en moeten leren leven met onvolkomenheden. Dat gebeurt niet van de ene op de andere dag. Het is een acceptatieproces waar we misschien wel hulp bij nodig hebben. In ieder geval helpt het om er eerst met je partner over te praten en eventueel te rade te gaan bij vrouwelijke leeftijdsgenoten.

Een andere reden is moeheid en lusteloosheid (zie ook vraag 7). De overgang vergt letterlijk en figuurlijk veel energie. Het is goed om daar een nieuwe balans in te zoeken: beter te luisteren naar de signalen van je lichaam en op tijd een pas op de plaats te maken. Ook de beleving van het vrijen kan veranderen. Jongere vrouwen beleven vaak meer plezier aan lust, wat oudere vrouwen meer aan intimiteit. Wat je vroeger heel prettig en spannend vond, kan je nu misschien tegenstaan. Die verandering is heel normaal, maar het kan wel een probleem opleveren in de relatie met je partner. Zijn verwachtingspatroon blijft misschien hetzelfde en dan zal hij het niet direct begrijpen wanneer jij het liever anders wilt. Het is dus heel zinnig om hier samen over te praten. Het heeft zeker geen zin om maar gewoon (tegen je zin in) door te gaan en te doen alsof. Ook niet om het vrijen proberen te vermijden.

Voor veel vrouwen geldt dat zij meer tijd nodig hebben om in de stemming te komen. Er is behoefte aan een langer voorspel. Het is fijn als je partner dat goed aanvoelt. Overigens, ook al wordt de vagina droger onder invloed van de hormonen, dat wil niet zeggen dat vochtig worden niet meer lukt. Bij een langer voorspel is dit wel degelijk mogelijk. Lees hier meer over seksualiteit en de overgang.